محمداسماعیل فداییملا محمداسماعیل فدائی کزازی اراکی (متوفای ۱۲۶۳ق)، از علماء و فقهای شیعه در قرن سیزدهم هجری قمری بود. ایشان تالیفات فراوانی داشته است که تعدادی از آنها را نواده او به کتابخانه مسجد اعظم قم اهداء کرده است. ۱ - معرفی اجمالیملا محمداسماعیل فدائی کزازی اراکی درگذشته ۱۲۶۳ هجری قمری، از اعاظم علمای عصر خود بوده است. علامه تهرانی در اعلام الشیعه سده سیزدهم او را به عنوان عالم فقیه، رجالی متبحر، متتبع مضطلع، متطلم بارع یاد کرده است. ۲ - آثارملا محمداسماعیل تالیفات فراوانی داشته است که تعدادی از آنها را نواده او به کتابخانه مسجد اعظم قم اهداء کرده است. ۱- الاشعة البدریه. شرح رساله جعفریه محقق کرکی است. سه نسخه از آن در کتابخانه مسجد اعظم موجود است. ۲- قرة العین الناظرة. شرح تبصره علامه حلی است. نسخه‌ای از ان در همان کتابخانه است. ۳- کفایة الطالب. شرح مختصر ابن حاجب در اصول فقه است. دو نسخه از آن در همان کتابخانه است. ۴- شرح رساله شکّیه علامه مجلسی به زبان عربی. نسخه‌ای از آن در همان کتابخانه است. ۵- رساله در عدم وجوب صلوات هنگام بردن نام رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم). این رساله را در ردّ رساله خاتون آبادی که در وجوب آن نوشته بود تالیف کرده است. نسخه‌ای از آن در همان کتابخانه موجود است. ۶- العقیدة الوحیده. منظومه‌ای است در علم کلام شامل ۱۰۰۲ بیت. که سه نسخه از آن در همان کتابخانه، و نسخه چهارمی هم در کتابخانه حسینیه شوشتری‌های نجف اشرف بوده است. و علامه طهرانی این نسخه اخیر را دیده که حواشی از مؤلف داشته. و فرموده از این نوشته‌ها مهارت او در انواع علوم معلوم می‌شود. ۷- ترجمه همان العقیدة الوحیدة. نسخه‌ای از آن در کتابخانه مسجد اعظم است. ۸- ترجمه منظومه پیرامون شک و سهو در نماز. نسخه‌ای از آن در همان کتابخانه است. ۹- جنات النعیم. نسخه‌ای از آن در همان کتابخانه موجود است. علامه طهرانی در اعلام الشیعه فرموده: در پایان نسخه منظومه العقیدة الوحیدة، بیست و چند جلد از تالیفات او به زبان فارسی و عربی در فقه و اصول و تاریخ و رجال و کلام و غیرها یاد شده است. و سپس نام هجده کتاب از آن بیست و چند کتاب را ذکر می‌کند که پنج تای آنها همانهایی است که در بالا یاد شد. [۱]
آقا بزرگ تهرانی، اعلام الشیعه، قرن سیزدهم، ص۱۳۱.
۳ - محتوای جنات النعیمکتاب جنات النعیم به زبان عربی حدود دویست صفحه وزیری و در تاریخ ۱۲۳۰ تالیف شده و شامل مقدمه و هشت فردوس و خاتمه است. مقدمه در بیان اینکه چرا امامت در نسل امام حسن (علیه‌السّلام) قرار داده نشد. فردوس اوّل پیرامون اسم و رسم حضرت عبدالعظیم و آنچه صاحبان کتاب‌های رجالی درباره او گفته‌اند. فردوس دوم در بیان و شرح سند مطالب و روایاتی که پیرامون آن حضرت در فردوس اول یاد شد. فردوس سوم پیرامون آباء گرامی آن حضرت (عبداللّه – علی – حسن - زید). فردوس چهارم در بیان فضائل عامه آن حضرت که شامل سایر امام‌زاده‌ها هم می‌شود. فردوس پنجم در بیان فضائل عامه آن حضرت که شامل سایر علمای عاملین هم می‌شود. فردوس ششم در معرفی راویان او (هشت نفر). فردوس هفتم در معرفی مشایخ او و کسانی که از آنها روایت کرده است به ترتیب حروف تهجی؛ حدود بیست نفر یاد شده است. فردوس هشتم در روایات منقوله از آن حضرت، در این بخش شصت روایت و در ذیل هر روایت روایات مشابه آن و مطالب دیگر را آورده است. خاتمه در بیان احوال اولاد امام حسن از غیر زید که جدّ حضرت عبدالعظیم است. ۴ - تاریخ وفاتتاریخ وفات محمداسماعیل فدایی در این شعر آمده است. به سال واقعه‌اش کلک فکر زد شهپر ••• نوشت صورت تاریخ: ذو فنون عراق (=۱۲۶۳) ۵ - پانویس
۶ - منبع• پایگاه اطلاع رسانی حوزه، برگرفته از مقاله «فدائی کزازی اراکی، محمد اسماعیل»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۱/۲۵. رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 1263 (قمری) | عالمان شیعه قرن 13 (قمری) | فقیهان شیعه قرن 13 (قمری) | نویسندگان شیعه قرن 13 (قمری)
|